Kto będzie płacił podatek od plastiku

Od 1 stycznia 2024 r. mają zastosowanie przepisy wprowadzające opłaty za plastikowe opakowania (tzw. podatek od plastiku). W związku z wprowadzeniem tej opłaty pojawiły się nowe obowiązki, którymi objęto m.in. sklepy, bary, restauracje. Podmioty te muszą pobierać opłaty za jednorazowe opakowania z tworzyw sztucznych. Przedsiębiorcy też od 2024 r. w szerszym zakresie objęci zostali obowiązkami w zakresie recyklingu i odzysku wyrobów z tworzyw sztucznych.

Recykling i odzysk produktów z tworzyw sztucznych

Jednym z obowiązków przedsiębiorców jest zapewnienie odzysku, w tym także recyklingu odpadów, na określonym ustawowo poziomie. Od 2024 r. dodatkowe obowiązki w tym zakresie pojawiły się u produktów jednorazowego użytku wykonanych z tworzyw sztucznych. Obowiązek ten dotyczy przedsiębiorców wprowadzających do obrotu produkty powstałe z olejów, smarów i opon pneumatycznych (dokładny wykaz rodzajów produktów stanowi załącznik nr 4a do ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej). Przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu produkty powstałe z tworzyw sztucznych powinni w tym roku ponownie zbadać jakie obowiązki mają w zakresie recyklingu i odzysku.

Oddzielny obowiązek ciąży także na przedsiębiorcy wprowadzającym do obrotu narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne. Za 2024 r. został on zobowiązany do osiągnięcia minimalnego rocznego poziomu zbierania do celów recyklingu narzędzi połowowych stanowiących odpady zawierających tworzywa sztuczne w wysokości co najmniej 5% wagowo. Przy tym minimalny roczny poziom zbierania do celów recyklingu będzie wzrastał w kolejnych latach.

Uwaga! 

Przedsiębiorca, który nie zapewni odpowiedniego poziomu odzysku (recyklingu), jest zobowiązany do wniesienia opłaty produktowej. 

Wysokość ewentualnej opłaty produktowej stanowi iloczyn stawki opłaty produktowej (publikowanej w rozporządzeniu Ministra Klimatu) i różnicy między wymaganym a osiągniętym poziomem odpowiednio odzysku, recyklingu albo zbierania, przeliczonej na wielkość wyrażoną w masie produktów. Opłatę wnosi się oddzielnie dla osiągnięcia poziomu odzysku, recyklingu, zbierania. Oblicza się ją też oddzielnie dla każdego produktu. 

Od 1 stycznia 2024 r. przedsiębiorcy pobierają opłaty od opakowań z plastiku

Nowe obowiązki w zakresie plastiku obejmują przedsiębiorców wprowadzających do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (m in. jednorazowe pojemniki na żywność, paczki i owijki wykonane z elastycznych materiałów zawierające żywność przeznaczoną do bezpośredniego spożycia, niektóre pojemniki na napoje, wyroby tytoniowe z filtrami zawierającymi tworzywa sztuczne, lekkie torby na zakupy z tworzywa sztucznego, czy podpaski higieniczne).

Tabela. Obowiązki przedsiębiorców dotyczące wyrobów z plastiku, które mają zastosowanie od 1 stycznia 2024 r.

*Ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej.

** Opłata nie może być wyższa niż 1 zł (art. 3c ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej).

*** Wysokość stawek opłat na pokrycie kosztów zbierania, uprzątania oraz transportu i przetwarzania odpadów określono w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z 9 grudnia 2023 r.

**** Kampanię taką przedsiębiorca może przeprowadzić we własnym zakresie (lub przez zlecenie jej przeprowadzenia innemu podmiotowi) lub wpłacić wymaganą kwotę na rachunek marszałka województwa. Kwota, którą należy przeznaczyć na kampanię edukacyjną lub wpłacić na odpowiedni rachunek, stanowi iloczyn ustawowo określonej stawki i odpowiednio masy lub liczby sztuk wprowadzonych do obrotu produktów. W przypadku gdy przedsiębiorca zdecyduje się sfinansować kampanię edukacyjną, musi udokumentować poniesienie wydatków na ten cel do 1 marca następnego roku.

Wszelkie wpłaty z tytułu omawianych opłat należy wnosić jednorazowo do 15 marca następnego roku, na specjalny rachunek właściwego marszałka województwa. W przypadku gdy przedsiębiorca nie wywiąże się z obowiązku wniesienia opłaty, marszałek województwa ustali jej wysokość w drodze decyzji oraz nałoży na przedsiębiorcę dodatkową opłatę w wysokości odpowiadającej 50% kwoty niewniesionej opłaty. Ustawodawca zaniechał poboru opłaty, która nie przekracza 100 zł. Przy tym ponoszenie wskazanych w tabeli opłat w żaden sposób nie zwalnia z ponoszenia opłat wynikających z ustawy z 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Uniknięcie opłaty od jest możliwe tylko przez wyeliminowanie użycia tworzyw sztucznych (stosowanie alternatywnych, biodegradowalnych materiałów jak papier itp.).

Od 1 lipca 2024 r. należy ograniczać ilość plastikowych opakowań

Przypominamy także, że od 1 lipca 2024 r. przedsiębiorcy muszą przedstawić alternatywę dla:

• plastikowych opakowań do żywności przeznaczonej do bezpośredniego spożycia na miejscu lub na wynos,
• plastikowych jednorazowych kubków łącznie z wieczkami i pokrywkami.

Obowiązek zapewnienia opakowań alternatywnych (biodegradowalnych) dla opakowań jednorazowych z tworzyw sztucznych będzie dotyczył jednostek handlu detalicznego, hurtowego lub jednostek gastronomicznych (przykładowo sklep, kawiarnia czy fast food  oferujący napoje lub żywność). Tak przewiduje art. 3b ust. 3 ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej w związku z art. 22 ustawy nowelizującej z 14 kwietnia 2023 r.

Sławomir Biliński 

 prawnik, redaktor "MONITORA księgowego", ekspert podatkowy, autor licznych publikacji z prawa podatkowego i gospodarczego

Czytaj także

 "Odpady plastikowe - zakazy, obowiązki i opłaty" na stronie e-wydania "Mk" - www.inforlex.pl/ewydania